Bedrijfscultuur anno 2022: hoe definieer je die?

Een containerbegrip, een echte verankerde waarde of een onzeker  detail? Dit zijn de verschillende kenmerken die te horen zijn als we het over bedrijfscultuur hebben. Van de vormgeving van de eerste organisaties tot de industriële revolutie, deze definitie heeft zich ontwikkeld en verschillende metamorfoses ondergaan. Het bedrijf werd meer gezien als een familie-entiteit voordat het migreerde naar een visie die betrekking heeft op cultuur. Hoe kwalificeer je tegenwoordig een bedrijf en zijn cultuur op de juiste manier, hoe identificeer je het en weet je of het samenvalt met jezelf ?

Ondernemende  contextualisering

Voordat we zelfs maar over bedrijfscultuur kunnen praten, moeten we kijken naar de verschillende definities die zijn gebruikt om een ondernemersgroep te kwalificeren. 

In de 19e eeuw was het bedrijf als een familie: werknemers en een baas die als vaderfiguur fungeerde. Dit laatste werkt om de belangen van werknemers te beschermen en hen te helpen, het is een zeer paternalistische visie die al snel werd bekritiseerd. Vervolgens neemt het bedrijf de vorm aan van een huis dat zijn werknemers omringt, beschermt en verenigt. Het beheer van mogelijke conflicten wordt alleen intern uitgevoerd. Op deze manier hebben conflicten grenzen zodat ze het huis niet verlaten en ontaarden in sociale bewegingen.

Rond de jaren 70 was het de visie van het bedrijf als team die voorrang zou krijgen. Vanaf nu zullen de praktijken van integratie, motivatie en mobilisatie van het personeel worden geïnspireerd door sportwedstrijden. De baas neemt dan de rol van kapitein op zich. In dit team moeten medewerkers flexibel, responsief, flexibel en loyaal zijn aan hun aanvoerder en team in de organisatie. Dan komen we in de jaren 80 wanneer voor het eerst de term 'cultuur' zal verschijnen. Het begrip bedrijfscultuur verwijst naar "een denkkader, een systeem van regels, talen, overtuigingen en waarden die relatief georganiseerd zijn door het bedrijf en gedeeld worden door zijn leden". Tegenwoordig wordt het bedrijf gezien als een cultuur en dit idee zal blijven bestaan en zich opdringen in managementtaal.

Bedrijfscultuur

Volgens de Amerikaanse socioloog Edgar Schein is bedrijfscultuur een manier om een organisatie te conceptualiseren als een entiteit die verschillende banden van verbondenheid genereert. We zullen het daarom opvatten in termen van waarden, riten, codes en betekenismodellen die individuen gemeen hebben. Bedrijfscultuur zou "een reeks basisveronderstellingen zijn die zijn uitgevonden, ontdekt of ontwikkeld door een groep die problemen van externe aanpassing of interne integratie wil aanpakken en waarvan algemeen is geverifieerd dat ze als geldig worden beschouwd en aan nieuwe leden worden doorgegeven als de juiste manier van denken en handelen in het licht van problemen". 

Als we teruggaan naar het beroemde organisatiecultuurmodel dat Schein in de jaren 80 introduceerde, kunnen we zien dat een bedrijf is georganiseerd rond drie hoofdassen: artefacten, aangenomen waarden en aannames.

• Artefacten zijn de zichtbare elementen die zelfs een buitenstaander zou kunnen zien. Dit omvat het type bureau, dresscode, mantra's, enz.

• Omarmde waarden zijn natuurlijk de waarden die door het bedrijf naar voren worden gebracht, evenals normen. Deze waarden hebben uiteraard effect op hoe medewerkers met elkaar omgaan en hoe zij de organisatie vertegenwoordigen.

• Gedeelde uitgangspunten zijn de onveranderlijke speerpunten van een bedrijf, zo ingesleten dat ze nauwelijks meer opvallen. Ze zijn de essentie van cultuur en verenigen artefacten en waarden.

Om verder te gaan over de bedrijfscultuur en het model van Schein, is hier een artikel uit de Harvard Business Review: Hoe weet je of je bedrijf een creatieve cultuur heeft.

Weten hoe je het kunt herkennen

Vaak verschilt de ene cultuur van de andere omdat elk bedrijf zijn eigen waarden heeft. Ze stellen deze waarden vast in overeenstemming met hun ambities en door rekening te houden met hun geschiedenis en de daaruit voortvloeiende verankering. Men is het er echter over eens dat er vier hoofdfamilies van de bedrijfscultuur zijn: clan, adhocratie, hiërarchie en markt. Deze typologieën verschillen van elkaar ten opzichte van de criteria die we hierboven hebben genoemd. 

Een clan-achtige cultuur zal vooral draaien om waarden als teamgeest, cohesie of familiegevoel. Het type leiderschap is vergelijkbaar met de rol van mentor, facilitator. Ten tweede biedt een "adhocratie"-cultuur waarden als ondernemerschap, creativiteit en aanpassingsvermogen, elementen die bijvoorbeeld in startups te vinden zijn. Het nemen van risico's en innovatie worden aangemoedigd. 

Aan de andere kant is de hiërarchische cultuur gebaseerd op waarden van regels, uniformiteit en orde. Het is een eerder administratief leiderschap dat opereert en de regels en procedures hebben een belangrijke plaats. Deze cultuur is bijvoorbeeld terug te vinden in overheidsdiensten. Ten slotte bevordert de marktcultuur het concurrentievermogen en de prestaties. De leider heeft de figuur van een charismatische regisseur. Productie en resultaten staan centraal in de relationele grondslagen van deze structuur.

Let op, streef naar vervulling

Kortom, de grenzen van deze cultuurvormen blijven poreus en hetzelfde bedrijf kan bepaalde eigenschappen van meerdere van hen lenen. Toch weten we dat het belangrijk is om er belangstelling voor te hebben om de nodige instrumenten te verwerven om de ene cultuur van de andere te onderscheiden. We raden je ten zeerste aan om op al deze aspecten te letten tijdens je volgende zoektocht naar een baan, de cultuur van een bedrijf is zeker niet langer een aspect dat moet worden verwaarloosd om op het werk te floreren.  

Op Meet My Job nodigen we je uit om hier veel meer te weten te komen over de bedrijfscultuur van onze partners.